31 Mart’ta iktidarın bir miktar oy yitirmesi, buna mukabil muhalefetin de bir miktar oy artırması bekleniyordu. Ama iktidardaki düşüşe ve muhalefetteki yükselişe rağmen, yine de AK Parti’nin birinci parti sıfatını koruyacağı tahmin ediliyordu. Ancak seçmen bu tahminin ötesinde bir değişim iradesi gösterdi ve CHP’ye kendisinin de beklemediği bir başarı armağan etti. CHP, 1977’den beri süren hasretini dindirdi ve 47 yılın ardından seçim basamağının birinci sırasına tırmandı. 

2019 yerel seçimlerinde CHP; 11’i büyükşehir, 10’u şehir, 191’i ilçe ve 51’i belde olmak üzere toplamda 263 belediye başkanlığı kazanmıştı. 2024 yerel seçimlerinde ise CHP’nin belediye sayısı 14’ü büyükşehir, 21’i şehir, 337’si ilçe ve 58’i belde olmak üzere 420’yi buldu. 2019’da yüzde 30 oy alan CHP, 2024’te oyunu yüzde 38’e çıkartarak ilk kez yarışı AK Parti’nin önünde tamamladı. Genel Başkan Özgür Özel “CHP en son ben üç yaşındayken birinci parti olmuş” sözleriyle, 31 Mart’ta yaşanan hadisenin hem tarihselliğinin hem de ehemmiyetinin altını çiziyordu.

CHP’ye bu tarihi başarıyı getiren birçok faktörden bahsedilebilir. Ancak bunların başına, muhakkak Kemal Kılıçdaroğlu’nun partide başlattığı değişimi koymak gerekir. Kılıçdaroğlu partisinin Kürtlerle ve muhafazakâr-dindar kesimlerle olan mesafesini kısaltmaya dönük ciddi bir hamle yaptı. Evet, “helalleşme” adı verilen bu politika Kılıçdaroğlu’nun döneminde gerektiği gibi derinleştirilemedi. Ama yine de seçmene CHP’de bir değişim niyetinin olduğunu hissettirdi. Kılıçdaroğlu’nun CHP’sinin eski CHP olmadığı kesindi. CHP belki yavaş değişiyordu ama değişiyordu. 

2019 yerel seçimlerinde bu değişim yeni bir merhaleye ulaştı. Kılıçdaroğlu, Ankara ve İstanbul gibi iki sembol şehrin belediye başkanlığına, CHP geleneğinden gelmeyen isimleri aday gösterdi. Klasik CHP’liler bunu partinin sağa kayması olarak değerlendirdiler ve karşı durdular. Fakat Kılıçdaroğlu’nun yaptığı bu aşı tuttu ve CHP’ye çeyrek asır sonra bu iki büyükşehrin belediyelerini kazandırdı. Kılıçdaroğlu’nun partiyi milliyetçi ve merkez-sağdan gelen isimlerle takviye etmesi ve Türkiye’nin batısında Kürt seçmenlerin desteğini alabilmesi, CHP’yi yerelde iktidara taşıdı. 

CHP Kırmızısının Baskın Olduğu Türkiye Haritası  

2024 zaferinin altında bu 2019 galibiyeti var. CHP, 2019’da elde ettiği bu şansı iyi kullandı. CHP’li başkanlar, merkezi iktidarın bütün engelleme çabalarına karşın, halkın çoğunluğunun memnuniyetini elde tutan bir performans sergilediler. CHP belediyelerinde günlük hizmetlerde bir aksama meydana gelmedi, toplum hayatını felce uğratacak bir kriz yaşanmadı, insanların hayat tarzlarına herhangi bir müdahale olmadı. Aksine CHP’liler sosyal belediyeciliğe büyük bir önem vererek partinin ulaşmakta zorlandığı alt ve orta toplumsal kesimlerle yakınlaşmasını sağladılar. 

Dolayısıyla CHP’nin yönettiği yerlerde, iktidarın çizmeye çalıştığı türden bir beceriksizlik, mağduriyet ve korku manzarası oluşmadı. İktidarın menfi iddialarının hepsi boşa çıkartıldı. CHP yönetimi, iktidara karşı seçim kazanan ve başarılı olan bu belediye başkanlarını tekrar aday gösterdi. Başkanlar ile seçmen arasında kurulan bağı korudu. Seçim kampanyasında da sert ideolojik mevzulara değil, insanların yaşamlarını doğrudan etkileyen somut ve sıcak konulara odaklandı. Hem adaylar hem de kampanya dili, seçmende fazlasıyla karşılık buldu. 

CHP’nin galibiyetinde kendi artıları kadar rakibinin eksilerinin de payı vardı. Toplumun büyük bir kısmını canından bezdiren ekonomik sıkıntılar ile otoriter/kutuplaştırıcı yönetim tarzı, iktidarın zayıf karnını oluşturuyordu. Bunların üstüne bir de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 1989’da Özal’ın yaptığı gibi büyük bir hata yaparak, seçmeni kendi partisine oy verilmemesi halinde hizmet alamamakla tehdit etmesi de eklenince, iktidarın seçmenden dozu yüksek bir uyarı alması kaçınılmaz oldu. 

Hülasa, iktidar yanlışlarını düzelteceğine dair bir ışık vermek bir yana bu yanlışlarında ısrar etti. Bunun üzerine toplumsal muhalefet de çoğunlukla, iktidara karşı en güçlü adres olan CHP’de buluştu. Böylece 2002’den bu yan ilk defa Türkiye haritası, AK Parti turuncusuna boyanmadı, onun yerine CHP kırmızısının baskın olduğu yeni bir Türkiye haritası oluştu. 

“CHP’yi Türkiye İttifakı’nın Partisi Yapmak” 

CHP bu neticeye sevinebilir, gönlünce kutlayabilir elbette. Nihayetinde haklı bir galibiyet aldı. Ancak asıl imtihanın yeni başladığını unutmamak gerekir. Can alıcı soru şudur: Acaba 31 Mart akşamının haritasındaki kırmızı noktalar artacak mı yoksa azalacak mıdır? Zaman içinde kırmızılıkların tonu koyulaşacak mı yoksa seyrelecek midir? 

İlk gelen sinyaller, CHP’nin seçim sonuçlarını doğru okuduğuna delalet ediyor. Bu meyanda dört hususa değinilebilir: 

1.             CHP yönetimi bu başarıyı, sadece CHP’ye mal etmiyor. CHP’li olmasa da bu seçimde CHP’ye oy veren herkesi bu başarının ortağı kılan bir dil kuruyor. Nitekim Özel’in “Aldığımız her oyun CHP’nin değil, Türkiye İttifakı’nın oyu olduğunun farkındayım. CHP’yi Türkiye İttifakı’nın partisi olarak tutmaya, bu ittifakı büyütmeye ve güçlendirmeye devam edeceğiz. Siyasilerin kurmadığı ittifakı sandıkta seçmenle kurmayı başardık, bu çok önemli”şeklindeki sözleri, bu dilin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. 

2.             Batıda Kürt seçmenlerin oyunu almanın kritik öneminin idrakinde olarak CHP, Kürt seçmenlerle olan ilişkisinin düzeyini yükseltmeye çalışıyor. Van’da mazbata krizinde CHP’nin hemen tarafını belli etmesi ve DEM Parti’nin yanında durması, bu hassasiyetin bir karinesi olarak görülebilir. 

3.             Seçim süresince CHP’li adaylar dinî değerlere hürmetkâr bir eylem ve söylem içinde oldular. Seçilen CHP’li başkanlar cami ziyaretleriyle ve dualarla görevlerine başladılar. Keza CHP, hükümetin İsrail politikasını protesto eden ve gözaltına alınan gençlere destek açıklamasında da bulundu. Bütün bunlar CHP yönetiminin dindar-muhafazakâr toplumsal gruplarla daha sıkı irtibatlanma isteğinin göstergeleri olarak okunabilir. 

4.             Özel, bir televizyon söyleşinde “Devlet ile millet yarışırsa, millet kazanır. Türkiye’de millet devletini sever, saygı duyar ama devlet karşısına geçerse gereğini de yapar. Devlet milleti yönetmeye kalktığında, miller direnir” minvalinde ifadeler kullandı. CHP açısından bu ifadelerin büyük bir kıymet taşıdığı açıktır; zira bu ifadeler CHP’nin alameti-i farikası olan “devlet partisi” kimliğinden çıkmak için bir gayret gösterdiğine delalet eder. 

Elbette devletin değil milletin partisi olmak, hele CHP için, hiç de kolay değil. Bunu söylemek ile yapmak arasında açık bir makas var. O makasın ne kadar kapatılacağını ise CHP’nin kaptan köşkünde oturanların siyasi marifetleri tayin edecek. Lakin bunun en yetkili ağızdan dillendirilmesi, CHP’nin işin özünü -yani iktidara gelmek için Baykal gibi zinde kuvvetlere değil, millete dayanmak gerektiğini- kavradığını anlatıyor. 

Özel, 31 Mart’ı değerlendirirken yerinde bir benzetmeyle milletin kendilerine tüketim değil yatırım kredisi verdiğini söyledi: 

“Milletimizden bir kredi aldık. Bu kredi bir tüketici kredisi değildir. Öyle görürsek harcar bitirir ve kaybederiz. Bu kredi bir yatırım kredisidir. Seçmen bize ‘5 yıl iyi yönetin, 4 yılın sonunda karar vereceğim. Eğer belediyeleri iyi yönetir, kavga etmezseniz, size Türkiye’yi yönetmeniz için daha büyük kredi vereceğim’ demiştir.” 

Gerçekten bir yatırım kredisi bu! Eğer CHP bu krediyi har vurup harman savurursa, yandı gülüm keten helva. Millet onu tez elden ve en ağır biçimde cezalandırır. Ama yok, CHP çok çalışır da bu kredinin hakkını verirse, o vakit millet de onu daha büyük krediyle ödüllendirir. Bir başka deyimle; CHP’nin önünde ceza da var ödül de. Kendisine açılan bu yatırım kredisini nasıl kullanacağına bağlı olarak cezaya da çarptırılabilir ödüle de layık görülebilir. 

Velhasıl CHP’nin kaderi kendi elinde…

On March 31, it was expected that the government would lose some votes and the opposition would increase some votes. But despite the decline in power and the rise in opposition, it was expected that the AK Party would retain its title as the first party. However, the voters showed a will for change beyond this prediction and gifted the CHP with a success that it did not expect. CHP ended its longing since 1977 and climbed to the top of the electoral ladder after 47 years. 

CHP in 2019 local elections; He won a total of 263 mayoralties, including 11 metropolitan, 10 city, 191 district and 51 town mayors. In the 2024 local elections, the number of CHP's municipalities reached 420, including 14 metropolitan municipalities, 21 cities, 337 districts and 58 towns. CHP, which received 30 percent of the votes in 2019, increased its votes to 38 percent in 2024 and finished the race ahead of the AK Party for the first time. Chairman Özgür Özel said, "The last time CHP became the first party was when I was three years old" , underlining both the historicity and importance of the incident that took place on March 31.

Many factors can be mentioned that brought this historical success to CHP. However, the change that Kemal Kılıçdaroğlu initiated in the party must be put at the forefront of these. Kılıçdaroğlu made a serious move to shorten his party's distance with the Kurds and conservative-religious segments. Yes, this policy called "halalization" could not be deepened properly during Kılıçdaroğlu's term. But it still made the voters feel that there was an intention for change in the CHP. It was certain that Kılıçdaroğlu's CHP was not the old CHP. CHP may have been changing slowly, but it was changing. 

This change reached a new stage in the 2019 local elections. Kılıçdaroğlu nominated names that did not come from the CHP tradition for the mayoralty of two symbolic cities, Ankara and Istanbul. Classical CHP members considered this as the party's shift to the right and stood against it. However, this vaccine made by Kılıçdaroğlu was successful and after a quarter of a century, CHP won the municipalities of these two metropolitan cities. Kılıçdaroğlu's reinforcement of the party with nationalist and centre-right figures and his ability to gain the support of Kurdish voters in western Turkey brought the CHP to power locally. 

Map of Türkiye Where CHP Red Is Dominant  

Underneath the 2024 victory is this 2019 victory. CHP made good use of this chance it had in 2019. CHP leaders showed a performance that kept the satisfaction of the majority of the people, despite all the obstruction efforts of the central government. There was no disruption in daily services in CHP municipalities, no crisis that paralyzed social life, and no intervention in people's lifestyles. On the contrary, CHP members gave great importance to social municipalism, enabling the party to get closer to the lower and middle social segments that it had difficulty in reaching. 

Therefore, in places governed by CHP, the kind of incompetence, victimization and fear that the government tried to portray did not occur. All the negative claims of the government have been nullified. The CHP administration re-nominated these mayors who won and were successful in the elections against the government. He preserved the bond established between presidents and voters. In his election campaign, he focused not on harsh ideological issues, but on concrete and hot issues that directly affect people's lives. Both the candidates and their campaign language were highly appreciated by the voters. 

CHP's victory was due to its opponent's disadvantages as well as its own advantages. The economic difficulties that devastated most of the society and the authoritarian/polarizing management style constituted the weak point of the government. On top of this, President Erdoğan made a big mistake like Özal did in 1989 and threatened the voters with not receiving service if they did not vote for his party, and it was inevitable that the government would receive a strong warning from the voters. 

In short, far from giving any indication that the government would correct its mistakes, it insisted on these mistakes. Thereupon, social opposition mostly met in CHP, which was the strongest address against the government. Thus, for the first time since 2002, the map of Turkey was not painted in AK Party orange; instead, a new map of Turkey was created in which CHP red was dominant. 

“Making CHP the Party of the Türkiye Alliance” 

Of course, CHP can be happy with this result and celebrate it as much as it wants. Ultimately, he got a well-deserved victory. However, it should not be forgotten that the real test has just begun. The crucial question is: Will the red dots on the map of the evening of March 31 increase or decrease? Will the tone of the redness darken or dilute over time? 

The first signals indicate that CHP read the election results correctly. In this regard, four issues can be mentioned: 

1.             CHP management does not attribute this success only to CHP. Even though he is not a CHP member, he creates a language that makes everyone who voted for CHP in this election a partner of this success. As a matter of fact, Özel said , “I am aware that every vote we receive is the vote of the Turkish Alliance, not the CHP. We will continue to keep CHP as the party of the Türkiye Alliance and to grow and strengthen this alliance. His words, "  We managed to establish an alliance with the voters at the ballot box, which the politicians did not establish, this is very important" can be considered as a reflection of this language.

2.             Realizing the critical importance of winning the votes of Kurdish voters in the West, CHP is trying to increase the level of its relationship with Kurdish voters. The fact that the CHP immediately showed its side and stood by the DEM Party in the election certificate crisis in Van can be seen as a presumption of this sensitivity. 

3.             During the election, CHP candidates engaged in actions and discourse that respected religious values. Elected CHP presidents started their duties with mosque visits and prayers. Likewise, CHP also made a statement of support for the young people who protested the government's Israeli policy and were detained. All of these can be read as indicators of the CHP administration's desire to have closer contact with religious-conservative social groups. 

4.             Özel said in a television interview , “If the state and the nation compete, the nation wins. In Turkey, the nation loves and respects its state, but if it opposes the state, it will do what is necessary. He said, " When the state tries to rule the nation, the nation resists." It is clear that these statements are of great value for the CHP; Because these statements indicate that CHP is making an effort to get rid of its  "state party" identity , which is its trademark .

Of course, being the party of the nation, not the state, is not easy at all, especially for the CHP. There is a clear gap between saying this and doing it. The political ingenuity of those sitting in the CHP's wheelhouse will determine how much that gap will be closed. However, the fact that this is stated by the most authoritative mouth tells us that the CHP has grasped the essence of the matter - that in order to come to power, it is necessary to rely on the nation, not on strong forces like Baykal. 

While evaluating March 31, Özel said with an apt analogy that the nation gave them investment loans, not consumption loans: 

“We received a loan from our nation. This loan is not a consumer loan. If we see it that way, we will waste it and lose it. This loan is an investment loan. The voters told us, 'Govern well for 5 years, I will decide at the end of 4 years. "If you manage the municipalities well and do not fight, I will give you greater credit for managing Turkey," he said. 

This is truly an investment loan! If CHP wastes this loan and wastes it, my dear linen halva will be ruined. The nation will punish him quickly and in the most severe way. But no, if CHP works hard and gives justice to this loan, then the nation will reward it with a bigger loan. In other words; CHP has both punishment and reward in front of it. Depending on how he uses this investment loan, he may be punished or rewarded. 

In short, the fate of the CHP is in its own hands...